Svetska luteranska federacija, kao i predstavnici ostalih inostranih evangeličkih crkava u ovim godinama neprekidno su izrazili svoja očekivanja, da bi bilo poželjno da u Jugoslaviji funkcioniše jedna evangelička crkva. Pre svega Svetska luteranska federacija je predložila, da postojeće četiri evangeličke crkve formiraju jedan savez.
Savez je formiran 1952. godine. Predstavnici Crkava su u Zagrebu 1953. godine održali sednicu, na kojoj su doneli odluku da odgovarajuća komisija izradi pravilnik Saveza lutheranskih crkava u Jugoslaviji. Dana 5. aprila 1954. godine senior Hrvatske Evangeličke Crkve, Edgar Pop pripremio je nacrt, koji je poslao za ostale tri evangeličke Crkve, radi davanja mišljenja. Naglasio je, da je iz Ženeve očekivao jedan tzv. „uzorni statut“, ali to nije stigao. Dobio je jedan od Evangeličke Crkve iz Nemačke, bolje rečeno od njene jedne komisije, za svrhu Svetske luteranske federacije.
Međutim, taj pravilnik nije odgovarao našim prilikama, zato je on sam izradio dva predloga, od kojih za usvajanje predlaže prvi, kraći.
· Pravila Saveza lutheranskih crkava u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji:
,,U cilju što boljeg usklađivanja i unapređenja crkvenog rada, produbljivanja međucrkvenih odnosa među luteranskim Crkvama u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji, te djelotvornijeg rješavanja načelnih i općih pitanja, kao i zastupanja zajedničkih interesa svih luteranskih crkva u FNRJ pred organima Narodnih Vlasti naše zemlje i velikim međunarodnim luteranskim i protestantskim organizacijama, luteranske crkve u FNRJ osnivaju svoj SAVEZ LUTHERANSKIH CRKVA U FNRJ.
§ 1. Savez lutheranskih crkva u FNRJ slobodno je udruženje četiriju luteranskih crkva /Slovačke Evangeličke zemaljske crkve, Evangeličke crkve u NR Sloveniji, Evangeličke crkve u NR Srbiji, i Evangeličke crkve u NR Hrvatskoj, NR Bosni i Hercegovini/ koje nema pravo niti moći, da zakonima ili drugim kojim propisima zahvaća u unutarnji život, odnosno, samostalnost crkva-članica. Svaka crkva članica ostaje u svom unutarnjem djelovanju potpuno samostalna, dok se samo pitanja od zajedničkog interesa rješavaju putem SLCJ.
§ 2. Kako su sve četiri crkve-članice posebice članovi Svetske luteranske federacije, to savez prema istoj zastupa sve njih, time, da podupire ciljeve iste i gajeći bratske i prijateljske odnose prema istoj i njenim crkvama-članicama, no čuvajući pri tome u unutarnjim pitanjima svoju potpunu samostalnost i nezavisnost.“[1]
Naredni članovi pravilnika ističu da je potrebno izabrati upravni odbor, proporcionalno prema broju vernika. Treba formirati i izvršni odbor, kao i arhivu.
Podvukli su da je potrebno formirati i razne potkomisije, na primer komisiju za teologiju, komisiju za štampu i komisiju za finansijska pitanja i materijalnu pomoć.[2]
Funkciju predsednika Saveza dugi niz godina je vršio Ferenc Šoštarec, superintendent Evangeličke Hrišćanske Crkve u Narodnoj Republici Srbiji. Iz zapisnika sa sednice Saveza održane dana 19. septembra 1962. godine na Pohorju (kod Maribora) vidi se da je u tim godinama Ferenc Šoštarec bio predsednik Saveza, Juro Struharik potpredsednik, Hari Leopold sekretar, a Vlado Dajč [Vlado Deutsch] blagajnik.[3]
Savez je, najverovatnije, u svom radu postigao najveće rezultate u tome što je s vremena na vreme organizovao susrete sveštenika, na kojima su učestvovali kompletni zborovi sveštenika sve četiri Crkve. Za materijalnu pomoć su se zajednički obraćali Svetskoj luteranskoj federaciji.
Savez, međutim, nije uspeo u približavanju vernika. To ima specifičan razlog, zbog kojeg nikada nije bilo moguće ujediniti jugoslovenske evangeličke Crkve, a to se ne može učiniti ni dan danas.
U funkciji predsednika Saveza, Ferenca Šoštareca je 1967. godine sledio Juro Struharik, biskup Slovačke Evangeličke Crkve. Savez je uprkos svim dobrim namerama, vremenom prestao sa radom: u pojedinim crkvama-članicama su nastupale hegemonističke težnje, druge su se umešale u unutrašnji život druge crkve-članice, tako da se za nekoliko godina jednostavno atrofirala.
[1] Na osnovu Pravilnika Saveza lutheranskih crkava u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji, 1954. godine, str. 1.
[2] Videti: Prilozi: Pravilnik Saveza lutheranskih crkava u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji, 1954. godine, str. 2-3.
[3] Videti: Prilozi: Kopija zapisnika sednice Saveza lutheranskih crkva u FNRJ održane dana 19. septembra 1962. godine na Pohorju
